Stan edukacji i kryzys nauczycielski

- W Polsce jest około 525 tys. nauczycieli, ale brakuje ich realnie około 55 tys.
- Największy deficyt dotyczy przedmiotów ścisłych i języków obcych.
- Główne powody kryzysu to niskie płace, trudne warunki pracy, problemy psychiczne uczniów i niskie społeczne uznanie zawodu.
- Problem braków nauczycieli dotyka również inne kraje Europy i świata, zwłaszcza te z kryzysem demograficznym oraz starzejącą się kadrą nauczycielską.
- Liczba młodych osób wybierających pedagogikę spada (5% studentów).

Technologie w edukacji: wyzwania i przykłady

- Edukacja od lat szuka wsparcia w technologiach, co przedstawiono jako "romans" edukacji z technologią.
- Eksperyment Sugaty Mitry ("dziura w ścianie") wykazał, że dostęp do technologii poprawia samodzielne uczenie się dzieci ze slumsów.
- Przykłady zastosowania AI w edukacji to:
- Start-up Maxa Ventilli z 2013 r., który próbował stworzyć szkołę/system operacyjny oparty na technologii (model mikroklas i personalizacji), ale model nie przetrwał.
- Korea Południowa wprowadza roboty jako wsparcie w przedszkolach i nauce języka angielskiego, by radzić sobie z problemem niedoboru nauczycieli.
- Brytyjski David Game College stawia na AI jako nauczyciela w szkole średniej, choć jest to rozwiązanie kosztowne i kontrowersyjne.
- Estonia to przykład kraju, który z sukcesem integruje technologię z edukacją, jednocześnie inwestując w nauczycieli i uczniów oraz zapewniając im dużą autonomię. Prowadzi szkolenia z AI od 2024 r. dla uczniów i nauczycieli ucząc mądrego i krytycznego używania technologii.

Polska wobec sztucznej inteligencji w edukacji

- Polscy nauczyciele są sceptyczni wobec AI w edukacji. Zaledwie 4% chce wdrażać AI, 50% uważa używanie AI do pracy domowej przez uczniów za niedopuszczalne.
- Rząd planuje wprowadzenie 16 tysięcy pracowni AI w liceach, ale brak jest jasnej strategii edukacyjnej i szkolenia nauczycieli.
- Istnieje duża przepaść między entuzjazmem uczniów i biznesu a rezerwą nauczycieli.
- Ekspertka Magda Bigaj podkreśla konieczność krytycznego myślenia i odpowiedzialnego wykorzystania AI, ucząc jej jako narzędzia wspierającego, a nie zastępującego nauczyciela.

Wnioski z analiz i badań

- Technologie same w sobie nie rozwiązują problemów edukacji i nie zastąpią nauczycieli.
- Wprowadzenie technologii (np. program One Laptop per Child) poprawiło jedynie podstawowe umiejętności techniczne, nie podnosząc znacząco poziomu wiedzy merytorycznej uczniów.
- Zastosowanie AI w edukacji nie powinno odbierać możliwości rozwijania kreatywności i krytycznego myślenia.
- Kluczowa jest rola człowieka (nauczyciela i ucznia) oraz umiejętność wzmacniania ich kompetencji z wykorzystaniem technologii.

---

Zadania i rekomendacje do działania

- Dla systemów edukacyjnych i decydentów:
- Inwestować w stabilizację i wsparcie nauczycieli (wynagrodzenia, warunki pracy).
- Tworzyć programy szkoleniowe dla nauczycieli z zakresu odpowiedzialnego i świadomego wykorzystywania AI.
- Budować strategie integracji technologii w edukacji, które stawiają na współpracę człowieka z maszyną.
- Wprowadzać działania podnoszące krytyczne myślenie i odporność na dezinformację.

- Dla nauczycieli i edukatorów:
- Uczyć krytycznego korzystania z technologii i AI, nie zastępując własnej pracy nauczania.
- Wykorzystywać technologie jako wsparcie personalizacji procesu edukacyjnego.
- Zachęcać uczniów do samodzielności i rozwijania umiejętności miękkich, takich jak współpraca i komunikacja.

- Dla rodziców i uczniów:
- Świadomie korzystać z narzędzi AI, rozwijając krytyczne myślenie.
- Obserwować i wspierać innowacyjne podejścia do nauki z wykorzystaniem technologii.